ΟΛΥΜΠΟΣ
ΟΛΥΜΠΟΣ
Ο Όλυμπος με τις ψηλότερες ελληνικές κορυφές και τον εντυπωσιακό όγκο του, είναι το σύμβολο του ελληνικού πνεύματος, της πίστης και της ελευθερίας,πολιτισμικός ομφαλός του ελληνικού χώρου και παγκόσμιο μνημείο της φύσης. Ως κατοικία των αρχαίων θεών, υπήρξε το λίκνο ποιητικών και μυθολογικών διαπλοκών για θεούς και ήρωες της αρχαιότητας. Μέσα από την αρχαία λογοτεχνία και το νεότερο κλασικισμό απόκτησε διαχρονική φήμη και δόξα σε όλον τον κόσμο ως τις μέρες μας. Είναι το γνωστότερο βουνό της γης, σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού, ελκυστικός προορισμός και προσκύνημα για Έλληνες και ξένους που αντέχουν σε δύσκολες αναβάσεις. Στα οροπέδια και τις στενές πεδιάδες, γύρω από τον κύριο όγκο του Ολύμπου, είχαν εγκατασταθεί από την 3η κιόλας χιλιετία π.Χ. τα πρωτοελληνικά φύλα και από τις παρολύμπιες εγκαταστάσεις ξεχύθηκαν στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. σ’ ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα, τα ελληνικά φύλα – φορείς του λεγόμενου Μυκηναϊκού πολιτισμού. Από τη χώρα αυτή μετέφεραν παντού την ολυμπική θρησκεία, μύθους και ονόματα, μνήμες και τοπωνύμια του Ολύμπου που συναντιούνται σε όλον το ελληνικό κόσμο, διαμορφώνοντας την κοινή αρχαιοελληνική μυθολογία, θρησκεία και φιλοσοφία για τη γένεση του κόσμου. Οι πλαγιές του Ολύμπου στάθηκαν καταφύγιο καταδιωκόμενων και αγωνιστών, από την αρχαιότητα ως τις δραματικές συγκρούσεις του Β’ παγκόσμιου πολέμου και γι’ αυτό παραμένει σύμβολο αντίστασης και ελευθερίας για τους Έλληνες. Χωριά, μοναστήρια, κλεφταρματωλοί και αντάρτες στον Όλυμπο αναπνέουν ελεύθερα, σε όλες τις κατοχές του ελληνισμού και οι δασωμένες πλαγιές του γίνονται ορμητήρια απελευθερωτικών αγώνων και επαναστάσεων. Είναι το διαχρονικό ιερό σύμβολο της ζωής και της εθνικής επιβίωσης των Ελλήνων. Ο Όλυμπος, με τη φυσική ομορφιά του, τη μυθολογική και ιστορική του φήμη, τις προκλητικές διαδρομές για τους σύγχρονους φυσιολάτρες, παραμένει η «Ιθάκη», το ύστατο και φιλόδοξο τέρμα όλων των ορειβατών του κόσμου. Μια ανάβαση στον Όλυμπο δεν είναι μία ακόμη κατάκτηση ψηλής κορυφής, αλλά μια κορυφαία ανάβαση στη μυθική αφετηρία του κόσμου. Με την καλλιέργεια, αναβίωση και παρουσία των ολύμπιων μύθων στην παγκόσμια τέχνη, λογοτεχνία και εκπαίδευση, θεοί και ήρωες της αρχαιότητας είναι παρόντες συνοδεύουν νοερά τους αναβάτες, παρίστανται σε πηγές και κορυφές, αναπτερώνουν τους λιπόψυχους στις πορείες τους. Ο Όλυμπος, μαζί με το Σινά, το Αραράτ, το Γολγοθά και το Άγιον Όρος, παραμένουν για τον παγκόσμιο πολιτισμό τα βουνά – σύμβολα της πίστης και του καημού του ανθρώπου για τη γένεση, την ύπαρξη και τη θεϊκή εποπτεία της ζωής του.
πολιτισμικός ομφαλός του ελληνικού χώρου και παγκόσμιο μνημείο της φύσης. Ως κατοικία των αρχαίων θεών, υπήρξε το λίκνο ποιητικών και μυθολογικών διαπλοκών για θεούς και ήρωες της αρχαιότητας. Μέσα από την αρχαία λογοτεχνία και το νεότερο κλασικισμό απόκτησε διαχρονική φήμη και δόξα σε όλον τον κόσμο ως τις μέρες μας. Είναι το γνωστότερο βουνό της γης, σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού, ελκυστικός προορισμός και προσκύνημα για Έλληνες και ξένους που αντέχουν σε δύσκολες αναβάσεις. Στα οροπέδια και τις στενές πεδιάδες, γύρω από τον κύριο όγκο του Ολύμπου, είχαν εγκατασταθεί από την 3η κιόλας χιλιετία π.Χ. τα πρωτοελληνικά φύλα και από τις παρολύμπιες εγκαταστάσεις ξεχύθηκαν στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. σ’ ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα, τα ελληνικά φύλα – φορείς του λεγόμενου Μυκηναϊκού πολιτισμού. Από τη χώρα αυτή μετέφεραν παντού την ολυμπική θρησκεία, μύθους και ονόματα, μνήμες και τοπωνύμια του Ολύμπου που συναντιούνται σε όλον το ελληνικό κόσμο, διαμορφώνοντας την κοινή αρχαιοελληνική μυθολογία, θρησκεία και φιλοσοφία για τη γένεση του κόσμου. Οι πλαγιές του Ολύμπου στάθηκαν καταφύγιο καταδιωκόμενων και αγωνιστών, από την αρχαιότητα ως τις δραματικές συγκρούσεις του Β’ παγκόσμιου πολέμου και γι’ αυτό παραμένει σύμβολο αντίστασης και ελευθερίας για τους Έλληνες. Χωριά, μοναστήρια, κλεφταρματωλοί και αντάρτες στον Όλυμπο αναπνέουν ελεύθερα, σε όλες τις κατοχές του ελληνισμού και οι δασωμένες πλαγιές του γίνονται ορμητήρια απελευθερωτικών αγώνων και επαναστάσεων. Είναι το διαχρονικό ιερό σύμβολο της ζωής και της εθνικής επιβίωσης των Ελλήνων. Ο Όλυμπος, με τη φυσική ομορφιά του, τη μυθολογική και ιστορική του φήμη, τις προκλητικές διαδρομές για τους σύγχρονους φυσιολάτρες, παραμένει η «Ιθάκη», το ύστατο και φιλόδοξο τέρμα όλων των ορειβατών του κόσμου. Μια ανάβαση στον Όλυμπο δεν είναι μία ακόμη κατάκτηση ψηλής κορυφής, αλλά μια κορυφαία ανάβαση στη μυθική αφετηρία του κόσμου. Με την καλλιέργεια, αναβίωση και παρουσία των ολύμπιων μύθων στην παγκόσμια τέχνη, λογοτεχνία και εκπαίδευση, θεοί και ήρωες της αρχαιότητας είναι παρόντες συνοδεύουν νοερά τους αναβάτες, παρίστανται σε πηγές και κορυφές, αναπτερώνουν τους λιπόψυχους στις πορείες τους. Ο Όλυμπος, μαζί με το Σινά, το Αραράτ, το Γολγοθά και το Άγιον Όρος, παραμένουν για τον παγκόσμιο πολιτισμό τα βουνά – σύμβολα της πίστης και του καημού του ανθρώπου για τη γένεση, την ύπαρξη και τη θεϊκή εποπτεία της ζωής του.
Χιλιάδες ορειβάτες φτάνοντας στην κορυφή του Ολύμπου, το Μύτικα, αποκαμωμένοι από τη δύσκολη ανάβαση, ατένισαν το θαυμαστό περίγυρο από το ίδιο σημείο που επόπτευαν τον κόσμο οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου. Την κορυφή όπου τους είχαν τοποθετήσει η λαϊκή φαντασία, η πίστη και η φιλοσοφική αναζήτηση των αρχαίων Ελλήνων. Από το πλήθος των θεών και ηρώων, που συνιστούν το ελληνικό Πάνθεο, οι αρχαίοι περιορίστηκαν σε δώδεκα θεούς, τους πιο αντιπροσωπευτικούς και αξιόπιστους, και τους τοποθέτησαν στο ολύμπιο ανάκτορο, ως προστάτες τους, αλλά προπαντός ως απόλυτους κριτές τους. Το Δία, την Ήρα, την Αθηνά, τον Ποσειδώνα, τη Δήμητρα, τον Απόλλωνα, την Άρτεμη, τον Ερμή, τον Άρη, την Αφροδίτη, τον Ήφαιστο και την Εστία. Γύρω από το ολύμπιο δωδεκάθεο δεκάδες ακόμη θεοί και ημίθεοι συνομιλούν, συναλλάσσονται, διαπληκτίζονται και ερωτεύονται με τους μακάριους μεγάλους θεούς. Από τις ελάσσονες μυθικές παρουσίες του Ολύμπου, οι Μούσες και ο Ορφέας ήταν οι διδάχοι και προστάτες των καλών τεχνών.Οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου, ήταν ανθρωπόμορφοι με όλα τα ανθρώπινα προτερήματα και ελαττώματα, με πάθη, αδυναμίες, έρωτες, μίση και συμπάθειες. Αλλά και η οργάνωση της ολυμπικής θρησκείας, που διαμορφώθηκε οριστικά από τους ποιητές Ησίοδο και Όμηρο τον 8ο αιώνα π.Χ., παρέπεμπε στη μορφή διακυβέρνησης και οργάνωσης της βασιλικής οικογένειας κατά τους αρχαϊκούς χρόνους. Με κοινωνικές τάξεις, με βασιλική αμφίεση, σκήπτρα και σύμβολα, με βοηθούς και αγγελιαφόρους, που μεταφέρουν μηνύματα σε αθάνατους και θνητούς. Οι πιο πολλοί είχαν ερωτικούς και συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους. Έτσι η νόμιμη σύζυγος του Δία η Ήρα, ήταν και αδερφή του, όπως και η Εστία. Παιδιά του Δία και της Ήρας ήταν η Αθηνά, ο Απόλλωνας, και ο Άρης, ενώ ο Ποσειδώνας ήταν αδερφός του Δία.
Ο Ζευς ή Δίας ήταν ο αρχηγός του δωδεκάθεου, «πατήρ θεών τε και ανθρώπων», κατά τον Όμηρο, βασιλιάς και δεσπότης του Ολύμπου, ο νικητής της γιγαντομαχίας και τιτανομαχίας, αυτός που κατανίκησε τον πατέρα του, Κρόνο και έριξε τους Τιτάνες και τους Γίγαντες στα Τάρταρα. Ως κυρίαρχος, αλλά φοβούμενος συνωμοσίες σε βάρος του, ζούσε σε ευρύχωρα δωμάτια, παρόμοια με τα εγκόσμια πλούσια βασιλικά παλάτια. Ήταν ο θεός του Ουρανού, ο κυρίαρχος των καιρικών μεταβολών, αυτός που έστελνε βροχές και κεραυνούς, αλλά και ο αμείλικτος τιμωρός αλαζόνων και δίκαιος προστάτης ξένων και φυγάδων.
Τα επίθετα που έπλασαν οι ποιητές για το Δία είναι αναρίθμητα και προσδιοριστικά των εξουσιών και των πρωτοβουλιών που έπαιρνε ο θεός, αλλά και χαρακτηριστικά των ιδιοτήτων, των ονομάτων και των χαρακτηρισμών που έδινε ο λαός στο μεγάλο θεό: ακραίος (στις κορυφές των βουνών), ξένιος, νεφεληγερέτης (που συγκεντρώνει σύννεφα), κελαινεφής (μαυροσύννεφος), αργικέραυνος, όμβριος, τερπικέραυνος (που ευχαριστιέται από τους κεραυνούς), υέτιος (βροχερός) κ.ά.
Ως γονιμοποιός θεός του κόσμου, ο Ζευς είχε πολλούς ερωτικούς δεσμούς με θεές, νύμφες, ήρωες, αλλά και κοινούς ανθρώπους, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η πίστη των αρχαίων ότι ο Δίας ήταν ο πατέρας, ο γενάρχης και εθνάρχης των Ελλήνων. Στην ερωτική δραστηριότητα του θεού συγκαταλέγεται ακόμη και ο σφοδρός έρωτάς του με τον ωραίο έφηβο Γανυμήδη, γιο του Τρώα, που τον άρπαξε από την Τροία και τον έκλεισε στα ερωτόληπτα παλάτια του Ολύμπου.
Γυναίκα του Δία ήταν η Ήρα, προστάτιδα του γάμου και του συζυγικού δεσμού, μία από τις πιο σεβαστές θεές των αρχαίων. Ήταν κόρη του Κρόνου και της Ρέας και συνακόλουθα αδερφή του Δία! Εμφανίζεται ως υπέρμαχη των γυναικών, αλλά ταυτοχρόνως και σκληρή τιμωρός για τις ερωμένες του άνδρα της και τα παιδιά τους, όπως τη Λητώ και τη Σεμέλη.
Η Αθηνά, που ήταν αρχικά θεά του πολέμου, με επίθετα όπως πρόμαχος, νικηφόρος και σώτειρα, πάνοπλη με περικεφαλαία, αιγίδα και δόρυ, εξελίχτηκε σε προστάτιδα της χειροτεχνίας και της ευφορίας κι έγινε η πολιούχος θεά της Αθήνας και σύμβολο της σοφίας.
Ο Ποσειδώνας, θεός της θάλασσας, των πόσιμων νερών και πηγών, είναι αδερφός του Δία και με την τρίαινά του αναταράζει ή γαληνεύει τη θάλασσα. Διαθέτει ένα παλάτι στην κορυφή του Ολύμπου κι ένα δεύτερο από χρυσό στα βάθη της θάλασσας μαζί με τη γυναίκα του Αμφιτρίτη. Σ’ ένα ναυτικό πληθυσμό, όπως οι Έλληνες, ο Ποσειδώνας λατρευόταν ως ο κατεξοχήν θεός των ναυτικών, ο πελάγιος και πόντιος, και θεωρούνταν ως ο υπεύθυνος για διάφορα γεωλογικά φαινόμενα και τους σεισμούς, ήταν ο γαίης κινητήρ και ο Σεισίχθων (που σείει τη γη).
Η Δήμητρα ήταν θεά της βλάστησης και της γεωργίας που προστάτευε ιδιαίτερα τις καλλιέργειες δημητριακών και την αγροτιά. Στη μυθολογία είναι γνωστότερη ως η μάνα της Περσεφόνης που την άρπαξε ο θεός του κάτω κόσμου Πλούτωνας. Εξαιτίας της οργής της Δήμητρας για την αρπαγή της κόρης της, οι θεοί συμφώνησαν η Περσεφόνη να μένει μόνον τέσσερις μήνες στον Άδη και τον υπόλοιπο χρόνο στη γη. Μάνα και κόρη κάθονται δίπλα στο θρόνο του Δία και δίνουν καλές σοδειές στους ανθρώπους που αγαπούν, στέλνοντας σ’ αυτούς το θεό Πλούτο.
Ο Απόλλωνας, γιος του Δία και της τιτανοκόρης Λητώς, από θεός των ποιμένων, της καρποφορίας και συγκομιδής στην αρχή, μετεξελίχθηκε σε θεό του φωτός και της αρμονίας. Γεννημένος στη Δήλο, ανέβηκε την πρώτη μέρα κιόλας στον Όλυμπο όπου οι σύνοικοι θεοί τον δέχτηκαν με σεβασμό. Μια μέρα ο Απόλλωνας κατέβηκε από την κατοικία του Δωδεκάθεου, πέρασε από τη δυτική πλευρά του βουνού, όπου κατοικούσαν οι Περραιβοί, κι ύστερα από περιπλανήσεις έφθασε στους Δελφούς, σκότωσε το φοβερό φίδι που φύλαγε τις πηγές και ίδρυσε το πρώτο μαντείο. Η δάφνη που ευδοκιμεί στα χαμηλά του Ολύμπου και στην κοιλάδα του Πηνειού είναι το ιερό δέντρο του Απόλλωνα και με τα φύλλα του στεφανώνει τα μαλλιά του. Κάποτε ο Απόλλωνας συνάντησε κοντά στο ποτάμι τη Δάφνη, κόρη του Πηνειού ποταμού, και άναψε τον πόθο του Απόλλωνα. Εκείνη το ’βαλε στα πόδια και, για να γλιτώσει από τη μανία του ερωτιάρη θεού, παρακάλεσε τον πατέρα της και τη μεταμόρφωσε σε φυτό. Ο Απόλλωνας σύναψε ερωτικούς δεσμούς με τις μούσες Θάλεια και Καλλιόπη, που κατοικούσαν στον Όλυμπο και τα Πιέρια όρη, και με άλλες νύμφες από τις οποίες γεννήθηκαν ο Ορφέας, ο Ασκληπιός, ο Υμένειος και άλλοι ήρωες και ημίθεοι. Ο θεός του φωτός είναι δεμένος με τη μουσική. Αυτός διασκέδαζε με τη λύρα του τους θεούς του Ολύμπου, ενώ οι Μούσες, οι Χάριτες και οι Ώρες έστηναν χορό στα ολύμπια συμπόσια.
Αδερφή του Απόλλωνα από τους ίδιους γονείς ήταν και η Άρτεμη, θεά των αγριμιών και της άγριας φύσης, προστάτιδα των λεχώνων γυναικών και της υπαίθρου. Πανέμορφη και τρυφερή, κυνηγά με το χρυσό της δοξάρι, αν και φίλη με τα ζώα, κι άλλοτε χορεύει με τις Μούσες και τις Χάριτες στα συμπόσια των θεών.
Γιος του Δία και της νύμφης Μαίας ο Ερμής, είναι ο αγγελιαφόρος του πατέρα του που φέρνει μηνύματα σε θεούς και ανθρώπους. Προστάτης θεός των εμπόρων, των οδοιπόρων και των παλαιστών, εξελίχθηκε σε θεό του πνεύματος. Τιμούνταν από τους αρχαίους ως κερδώος και συνάμα λόγιος Ερμής. Φτεροπόδαρος για τη μεταφορά των μηνυμάτων, ήταν παράλληλα νεκροπομπός των ψυχών στον Άδη και τρυφερός προστάτης του ύπνου.
Πολεμικός θεός, όπως και η Αθηνά, είναι ο Άρης, ο οποίος εκπροσωπεί, όχι τη φρονιμάδα της αδερφής του, αλλά τη μανία, το παράλογο του πολέμου, μα και τη δειλία. Δεν είναι τυχαίο που παιδιά του είναι ο Δείμος και ο Φόβος. Ωστόσο, παρά την αγριότητα που αποδίδουν στο θεό, οι ποιητές τον «έβαλαν» να ερωτευτεί την Αφροδίτη, από την οποία γεννήθηκε η …Αρμονία! Όπως ήταν φυσικό, καμιά πόλη δεν ήθελε να τον κάνει πολιούχο της. Ήταν η θεοποίηση των δεινών του πολέμου και της ανθρώπινης δυστυχίας.
Η Αφροδίτη, κόρη του Δία και της Διώνης, ήταν η θεοποίηση της γυναικείας ομορφιάς, θεά της ερωτικής ζωής και της αγάπης. Πανέμορφη η ίδια, είχε συνοδεία στα παλάτια του Ολύμπου και στα ερωτικά σκιρτήματά της μικρές θεότητες: την Ήβη, τον Ίμερο και τον Πόθο. Όλοι ήταν μπλεγμένοι στα ερωτικά της δίχτυα, θεοί και θνητοί: ο Άρης, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος, ακόμη και ο κουτσός Ήφαιστος. Ερωτεύτηκε τον όμορφο Άδωνη και για χάρη του κατέβηκε στη γη, κυνηγώντας μαζί του. Όταν ένα αγριογούρουνο σκότωσε το όμορφο παλικάρι, η Αφροδίτη τον έκλαψε κι από τα δάκρυά της φύτρωσαν οι ανεμώνες. Παιδιά της Αφροδίτης είναι η Αρμονία και ο Έρωτας, ακόμη και ο άσκημος θεός της γονιμότητας Πρίαπος. Το θελκτικό κορμί της με τον πανώριο λαιμό και τα λατρευτά στήθη της, έγινε διαχρονικό μοντέλο και αντικείμενο φαντασίας και τέχνης γλυπτών και ζωγράφων, με κορυφαία την «Αφροδίτη της Μήλου», γλυπτό του 2ου αιώνα π.Χ. που φυλάσσεται στο μουσείο του Λούβρου.
Η παρολύμπια περιοχή και η Πιερία είναι πατρίδα του Ορφέα, μιας σύνθετης θρυλικής προσωπικότητας που συγκίνησε τους αρχαίους και απασχόλησε ακόμη και τη χριστιανική φιλοσοφία. Ήταν μάγος, μύστης, ιερέας και δεινός μουσικός. Με τη γλυκιά φωνή του και τη λύρα του μάγευε ανθρώπους και ζώα του δάσους.
Γεννήθηκε στην Πίμπλεια, μια πόλη στους πρόποδες του Ολύμπου δίπλα στο Λιτόχωρο, από τη μούσα Καλλιόπη και το βασιλιά-ποταμό Οίαγρο. Πέθανε και θάφτηκε στη γειτονική πόλη Λείβηθρα, στη χαράδρα των Κανάλων, όπου βρισκόταν το τελεστήριο μυστηρίων, ειδικό κτίριο για οργιαστικές τελετές προς τιμήν του Ορφέα και του Διόνυσου. Σύμφωνα με τη μυθική και φιλολογική παράδοση, ο Ορφέας σκοτώθηκε από μαινόμενες γυναίκες στις οποίες απαγόρευε να συμμετέχουν στις οργιαστικές τελετές, που ήταν αποκλειστική ενασχόληση των ανδρών. Τον έθαψαν στο χώρο της δολοφονίας του και ο τάφος του μετατράπηκε σε ηρώο όπου λατρευόταν με θυσίες ως θεός.
Γυναίκα του Ορφέα ήταν η Ευρυδίκη που πέθανε σε νεαρή ηλικία από δάγκωμα φιδιού. Ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη και με τη λύρα του μάγεψε τον Πλούτωνα, ο οποίος επέτρεψε στην Ευρυδίκη να ανέβει στον πάνω κόσμο με τον όρο ότι δεν θα την αντικρίσει κατά πρόσωπο. Όμως, ο Ορφέας γύρισε να τη δει και ο θεός την έκανε άφαντη.
Ο μύθος του Ορφέα δημιούργησε ολόκληρο θρησκευτικό και φιλοσοφικό κίνημα, σύμφωνα με το οποίο το ανθρώπινο σώμα αποτελεί σκληρή φυλακή που ελευθερώνεται μετά το θάνατο.
Οι μύθοι του Ολύμπου αποτελούν ανεξάντλητη πηγή διαχρονικής έμπνευσης των Ελλήνων, και άλλων λαών, στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν τη ζωή και τους νόμους της, για να εκφράσουν μέσα από την προσδοκία του θείου, τις ανησυχίες και τους υπαρξιακούς φόβους τους. Ο μυθολογικός Όλυμπος συγκινεί και εμπνέει και σήμερα διανοούμενους, λογοτέχνες και καλλιτέχνες και παραμένει στη σκέψη του σύγχρονου ανθρώπου ως ιερό βουνό, παγκόσμιο σύμβολο της διαιώνιας φιλοσοφικής αναζήτησης για τη δημιουργία και την ύπαρξη του κόσμου.
Η παρολύμπια περιοχή και η Πιερία είναι πατρίδα του Ορφέα, μιας σύνθετης θρυλικής προσωπικότητας που συγκίνησε τους αρχαίους και απασχόλησε ακόμη και τη χριστιανική φιλοσοφία. Ήταν μάγος, μύστης, ιερέας και δεινός μουσικός. Με τη γλυκιά φωνή του και τη λύρα του μάγευε ανθρώπους και ζώα του δάσους.
Γεννήθηκε στην Πίμπλεια, μια πόλη στους πρόποδες του Ολύμπου δίπλα στο Λιτόχωρο, από τη μούσα Καλλιόπη και το βασιλιά-ποταμό Οίαγρο. Πέθανε και θάφτηκε στη γειτονική πόλη Λείβηθρα, στη χαράδρα των Κανάλων, όπου βρισκόταν το τελεστήριο μυστηρίων, ειδικό κτίριο για οργιαστικές τελετές προς τιμήν του Ορφέα και του Διόνυσου. Σύμφωνα με τη μυθική και φιλολογική παράδοση, ο Ορφέας σκοτώθηκε από μαινόμενες γυναίκες στις οποίες απαγόρευε να συμμετέχουν στις οργιαστικές τελετές, που ήταν αποκλειστική ενασχόληση των ανδρών. Τον έθαψαν στο χώρο της δολοφονίας του και ο τάφος του μετατράπηκε σε ηρώο όπου λατρευόταν με θυσίες ως θεός.
Γυναίκα του Ορφέα ήταν η Ευρυδίκη που πέθανε σε νεαρή ηλικία από δάγκωμα φιδιού. Ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη και με τη λύρα του μάγεψε τον Πλούτωνα, ο οποίος επέτρεψε στην Ευρυδίκη να ανέβει στον πάνω κόσμο με τον όρο ότι δεν θα την αντικρίσει κατά πρόσωπο. Όμως, ο Ορφέας γύρισε να τη δει και ο θεός την έκανε άφαντη.
Ο μύθος του Ορφέα δημιούργησε ολόκληρο θρησκευτικό και φιλοσοφικό κίνημα, σύμφωνα με το οποίο το ανθρώπινο σώμα αποτελεί σκληρή φυλακή που ελευθερώνεται μετά το θάνατο.
Οι μύθοι του Ολύμπου αποτελούν ανεξάντλητη πηγή διαχρονικής έμπνευσης των Ελλήνων, και άλλων λαών, στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν τη ζωή και τους νόμους της, για να εκφράσουν μέσα από την προσδοκία του θείου, τις ανησυχίες και τους υπαρξιακούς φόβους τους. Ο μυθολογικός Όλυμπος συγκινεί και εμπνέει και σήμερα διανοούμενους, λογοτέχνες και καλλιτέχνες και παραμένει στη σκέψη του σύγχρονου ανθρώπου ως ιερό βουνό, παγκόσμιο σύμβολο της διαιώνιας φιλοσοφικής αναζήτησης για τη δημιουργία και την ύπαρξη του κόσμου.
